Pomimo tego, że w 1973 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne usunęło homoseksualizm z listy zaburzeń psychicznych, sytuacja społeczna w Polsce w dużej mierze nie odzwierciedla tolerancji nienormatywnych orientacji. Osoby ze społeczności mniejszościowej LGBT+ są często narażene na różne formy agresji, dyskryminacji czy stygmatyzacji. Jakie konsekwencje psychiczne może mieć życie w heteronormatywnym społeczeństwie dla osób LGBT+?
Stres jest zjawiskiem każdemu dobrze znanym. Postrzegany jest jako reakcja na bodziec stresowy, który może mieć różnorakie źródła. Wraz z rozwojem badań nad stresem zauważono, że i zjawiska społeczne mogą budzić reakcje stresową dla osób, które tak właśnie je interpretują. W odniesieniu do osób LGBT+ może to być np. brak prawnych regulacji dotyczących związku partnerskich. Dlatego też zaburzeń emocjonalnych w tej grupie możemy upatrywać nie w samej tożsamości (orientacji) seksualnej a towarzyszącym im stresie mniejszościowym.
Stres mniejszościowy to w skrócie dodatkowe obciążenie dla osób, które należą do mniejszościowych grup społecznych. Grupy te mogą dotyczyć tożsamości seksualnej jak i odnosić się do osób żyjących w mniejszościach religijnych czy narodowych, które wyznają odmienny system wartości w stosunku do grupy dominującej w danym społeczeństwie. Stres mniejszościowy rodzi się z napięcia psychicznego, który jest spowodowany strachem przed odrzuceniem czy wrogą postawą. Jest konsekwencją doświadczeń życia w społeczeństwie gdzie tożsamość heteroseksualna jest górująca. Stres mniejszościowy charakteryzuje się unikatowością czyli dodatkowym obciążeniem psychicznym, oprócz stresu ogólnego dotyczącego problemów dnia codziennego. Chroniczność związana z codziennym doświadczaniem i odczuwaniem pewnego rodzaju odrzucenia ze strony innych osób oraz uwarunkowania społeczne dotyczące społeczności lub instytucji, które ignorują osoby LGBT+ albo jawnie wyrażają swoją niechęć do tej grupy.
Najpopularniejszym modelem stresu mniejszościowego jest model Ilana Meyera, który opisuje specyfikę zjawisk związanych ze stresem. Wpływ na doświadczanie stresu przez osoby LGBT+ mają dwa procesy: dystalny czyli wszystkie akty dyskryminacji i agresji czy wrogości, które odczuwają te osoby w codziennym życiu lub proces proksymalny obejmujący emocje, zachowania i myślenie mniejszościowej grupy.
Niestety, procesy te rodzą w życiu codziennym pewne ograniczenia dla osób borykających się ze stresem mniejszościowym. Osoby te muszą żyć w ukryciu. Stosują różne formy całkowitego lub częściowego ukrywania swojej tożsamości, poprzez np. eliminowanie tych informacji o sobie w przekazie, które mogłyby zidentyfikować ich tożsamość seksualną. Procesem, który służy wychodzeniu z ukrycia jest coming-out. Osoby te często też mają przekonanie oczekiwania odrzucenia. Czują, że prędzej czy później mogą zostać skategoryzowane, co wiąże się z obawą spostrzegania osoby przez pryzmat jej/jego tożsamości seksualnej a nie kwalifikacji, które posiada. Obawa może również dotyczyć pominięcia w kwestiach ochrony prawnej czy polityki. Osoby LGBT+ mogą odczuwać również obniżoną samoocenę lub konflikty wewnętrzne poprzez zinternalizowaną homofobię czyli identyfikację z negatywną oceną większości społeczeństwa jako swoją, co również budzi stres. Niestety, to tylko część konsekwencji życia w heteronormatywnym państwie.
Fakt, że Polska w 2020 roku w rankingu ILGA Europe została najbardziej homofobicznym krajem w Europie odzwierciedla z czym muszą mierzyć się osoby LGBT+. Raporty, które sukcesywnie od roku 1994 mówią o sytuacji społecznej tej grupy pokazują, że od ponad 20 lat osoby te borykają się z brakiem równouprawnienia. Aktualnie najlepszą strategią poprawy sytuacji tych osób jest gruntowna EDUKACJA SEKSUALNA w szkołach jak i różnorodne szkolenia związane z tematyką społeczności LGBT+ w placówkach związanych z pomocą jak i przez różnorakie organizację. Rzetelna wiedza przekazywana przez specjalistów na pewno nie zaszkodzi a może nawet zmniejszy ilość upokorzeń psychicznych oraz przemocy fizycznej w stosunku do tej grupy osób. Również regulacje prawne dotyczące chociażby związków partnerskich, wpłynęłyby na polepszenie zdrowia psychicznego oraz zwiększenia satysfakcji ze związków jednopłciowych.
Pamiętajcie, jeżeli borykacie się z nadmiernym stresem lub lękiem, psychologowie chętnie wam pomogą uporać się z rodzącym się cierpieniem i dyskomfortem!
Autor: mgr Patrycja Kulesza
Bibliografia:
Iniewicz, G., Grabski, B., Mijas, M. (2012). Zdrowie psychiczne osób homoseksualnych i biseksualnych – rola stresu mniejszościowego. Psychiatria Polska, t. XLVI (4), 649-663.
https://www.ilga-europe.org/rainboweurope/2020
Mity seksualne – jak wpływają na Nasze życie?Autor: mgr Patrycja Kulesza O seksie nie trzeba rozmawiać. Tylko orgazm pochwowy jest prawdziwy. Mężczyzna zawsze ma
POŻĄDANIE W ZWIĄZKU- słów kilka o czynnikach wpływających na jego poziomAutor: mgr Patrycja Kulesza Czy zawsze mamy taką samą ochotę na seks? Czy każdego dnia
ABC kobiecego orgazmuAutor: mgr Patrycja Kulesza Orgazm. Na czym polega? Orgazm to kulminacyjny punkt narastającego podniecenia seksualnego odczuwanego na poziomie genitalnym jak i psychicznym. Przeżycie
