Stres, lęk, depresja, czyli co może nas dopaść w trakcie pandemii

 

Obecnie prawie cała populacja zmaga się z czymś nowym, dotąd nieznanym. W niektórych rejonach świata epidemie zdarzają się często, jednak ogólnoświatowa pandemia to zdarzenie bez precedensu. Co może nieść ona ze sobą? To co oczywiste, czyli chorobę lub śmierć. Jednak razem z falą pandemii rozprzestrzeniło się coś więcej, coś czego nie da zbadać się testem DNA czy badaniem przeciwciał. Jest to lęk, stres oraz zaburzenia depresyjne. Można zapytać co w tym nowego? Mianowicie mogą one dotknąć również osoby, które wcześniej nie musiały zmagać się z żadną z tych trudności. A są one bardzo obciążające dla zdrowia psychicznego.

Psychiczne skutki pandemii COVID-19

Zaczynając od początku, należy zastanowić się, skąd w obecnej sytuacji biorą się wymienione wyżej trudności. Jednak najpierw rozjaśnijmy czym jest lęk. To poczucie strachu, stresu i przykrości oraz nieprzyjemny stan emocjonalny, wynikający z obawy przed nie do końca określonym zagrożeniem. Czym różni się od strachu? Przyjmuje się, że strach pojawia się w odpowiedzi na konkretny bodziec, zagrożenie, np. strach przed zwierzętami, bo mogą zranić. Lęk natomiast występuje w sytuacji, gdy nie do końca określone zostało jego źródło, np, lęk przed zmianą szkoły, pracy. W obecnej sytuacji lęk powstaje w odpowiedzi na ogólnoświatową pandemię, ogólne zagrożenie, które nie jest do końca sprecyzowane. Lęk może mieć swój początek w obawie przed zmianami jakie niesie ze sobą obecna sytuacja, np. trudności w pracy czy szkole, odcięcie od sieci społecznej, ograniczenia, ryzyko zarażenia i utraty zdrowia.

psychologiczne skutki pandemii

Dodatkowo równolegle z możliwym lękiem, mogą pojawić się zaburzenia depresyjne. Czym się one objawiają oprócz spadku nastroju? Między innymi ubytkiem energii, zmniejszoną aktywnością, zmniejszonym odczuwaniem przyjemności, zmęczeniem, zaburzeniami snu, spadkiem samooceny i pewności siebie. Kolejnym problem jaki może się pojawić jest stres, który rozumiany jest jako stan wzmożonego napięcia w reakcji na negatywny bodziec zewnętrzny.

Depresja i lęk w badaniach

Osoby młode w wieku 18-24 lata przejawiały najwyższe poziom wystąpienia objawów depresji i lęku uogólnionego.

Według przeprowadzonych w maju badań (Gambin, M. i in., 2020), obecna pandemia zwiększa ryzyko wystąpienia objawów depresyjnych oraz zwiększa poziom lęku. W zależności od grupy wiekowej uzyskane wyniki różnią się od siebie. Osoby młode w wieku 18-24 lata przejawiały najwyższe poziom wystąpienia objawów depresji i lęku uogólnionego. Podłożem do tego jednak nie jest poczucie zagrożenia własnego zdrowia lub życia, a ograniczenie wolności, nuda, trudne relacje w rodzinie, poczucie osamotnienia czy też zmęczeniem obecną sytuacją i brakiem prywatności.

Badani w wieku powyżej 55 lat również przejawiali nasilone objawy lęki i depresji, jednak o niższym natężeniu niż osoby młode. Tutaj natomiast podłożem do lęku i zaburzeń depresyjnych było poczucie zagrożenia zdrowia i życia własnego oraz bliskich. Jednak były też elementy wspólne dla najmłodszej i najstarszej grupy badanej, mianowicie poczucie samotności, zmęczenie sytuacją, brak spotkań ze znajomymi, zmiana stylu życia  i ograniczenie wolności. Jak widzimy nieco inne przyczyny mogą prowadzić do podobnych skutków. Badanie wykazało również, że na zwiększenie poziomu lęku i objawów depresyjnych, mają inne czynniki. W grupie ryzyka znajdowały się osoby stanu wolnego lub w związkach nieformalnych, osoby oceniające swoją sytuację materialną jako trudną lub straciły ciągłość wynagrodzenia oraz oczywiście osoby zakażone, objęte kwarantanna lub izolacją.

Kobiety czy mężczyźni?

Istotne różnice w uzyskiwanych wynikach ujawniały się również pomiędzy płciami. Mężczyźni przejawiali niższy o kilka procent wskaźnik ryzyka nasilenia objawów lękowych niż kobiety, było to około 4,5%. Jednak przy badaniu wystąpienia ryzyka objawów depresji różnica ta znacznie się zmniejszyła. Kobiety przejawiały wyższy wskaźnik od mężczyzn jedynie o 0,7%. Istotne różnice w wynikach badań dały również osoby badane przypisane do grup pod względem wykształcenia. Mianowicie najwyższym poziomem lęku i możliwych objawów depresyjnych odznaczały się osoby z wykształceniem podstawowym lub gimnazjalnym (lęk = 7,39, depresja=9). Natomiast najniższe poziomy badanych zmiennych uzyskiwały osoby z wykształceniem magisterskim (lęk=5,94, depresja=7,32).

Najwyższy poziom leku odczuwają osoby z wykształceniem podstawowym i gimnazjalnym.

Objawy stresu

Wszyscy wiemy, że w obecnej pandemicznej rzeczywistości, lęk i depresja, to nie jedyne z czym musimy się mierzyć. Kolejnym bardzo ważnym elementem, który może bardzo silnie dotknąć naszej psychiki jest stres. Obecna sytuacja epidemiologiczna może powodować pojawienie się ostrego zaburzenia stresowego. Możliwe jego objawy to natrętne myśli dotyczące obecnej sytuacji, niezdolność do odczuwania radości i smutek, zaburzenia depresyjne, poczucie nierzeczywistości zagrożenia oraz niepewności swojej przyszłości, unikanie tematyki wirusa, zaburzenia snu, drażliwość oraz gniew. Nie są to wszystkie możliwe objawy. Mogą one w znacznym stopniu wpływać na nasze funkcjonowanie, życie rodzinne czy zawodowe. Obecna sytuacja pandemii, niosąca za sobą widmo zagrożenia dla nas i naszych najbliższych, ma ogromny wpływ na życie niemal całej populacji. Ograniczanie kontaktów społecznych, mniej możliwości do relaksu (np. poprzez wyjazdy zagraniczne) czy choćby aktualnie ograniczona możliwość uzyskania opieki medycznej sprzyja powstawaniu zaburzeń na tle lękowym, depresyjnym oraz nasilania stresu z tym związanym. Dlatego tak ważne jest, aby każdy postarał się zadbać przede wszystkim o siebie i swoje zdrowie psychiczne. Da to możliwość stawienia czoła trudnościom idącym w parze z nową rzeczywistością otaczającego nas świata.

Jak sobie poradzić?

Po przeczytaniu powyższego tekstu nasuwa się pytanie, jak można radzić sobie w sytuacjach trudnych, w jaki sposób zniwelować powstałe napięcie? Bardzo dobrym sposobem z poradzeniem sobie z każdym problemem jest dobre zapoznanie się z nim. Mianowicie w przypadku koronawirusa należałoby sięgnąć do rzetelnych źródeł, aby dowiedzieć się w jaki sposób jest on przenoszony. Kolejnym krokiem jest zapoznanie się ze sposobami zapobiegającymi zakażeniu. W tym przypadku wszyscy wiemy, że noszenie maseczek oraz częsta dezynfekcja lub mycie rąk zmniejsza ryzyko, jednak go nie eliminuje. Pamiętajmy, że tutaj ogromne znaczenie mają kontakty z innymi osobami. Obecnie wiele zakażeń wynika z powiązań krzyżowych. Dlatego dobrym rozwiązaniem, byłoby możliwe ograniczenie niepotrzebnych kontaktów. Oczywiście powiązania społeczne są nam potrzebne do zdrowego funkcjonowania, więc całkowita eliminacja tego aspektu życia nie jest dobrym pomysłem. Jednak spotkania w zatłoczonych lokalach czy barach są możliwe do wyeliminowania. Wszyscy znajdujemy się w nowej rzeczywistości do której musimy się dostosować. Dobrą metodą jest stworzenie pewnych schematów postępowania, np. mycie rąk zaraz po powrocie do domu, dezynfekcja po wyjściu ze sklepu, zakładanie maseczki w zamkniętych pomieszczeniach. Wtedy robimy pierwszy krok w kierunku zapobiegania zakażeniu.

Życie w czasie pandemii

Pomimo naszych starań i stosowaniu się do ustalonych przez nas schematów nadal może towarzyszyć nam lęk lub strach. Dobrym sposobem niwelacji jest rozmowa i otrzymanie lub udzielanie wsparcia osobom w potrzebie. Zawsze kiedy wiemy, że z danym problemem nie jesteśmy sami, mamy więcej siły na poradzenie sobie z nim. Ograniczenie informacji spływających z otoczenia dotyczących pandemii również powinno zmniejszyć dyskomfort psychiczny. Należy również pomyśleć, w jaki sposób można dostosować swój plan dnia/tygodnia sprzed pandemii do obecnych warunków. Jeżeli masz jakieś hobby, to zaplanuj czas, aby je realizować. Jeżeli można je uprawiać na świeżym powietrzu, to nic nie stoi na przeszkodzie w jego kontynuowaniu. Jeśli pracujesz zdalne, to podejdź do tej pracy tak samo jak gdyby była ona w biurze. Przygotuj się do niej, ubierz się w sposób, w jaki zawsze ubierałeś się do pracy. Wyznacz godziny w jakich będziesz pracował i staraj się tego czasu przestrzegać. Zaplanuj również czas dla siebie. Daj sobie czas w ciągu tygodnia aby naładować baterie, zaplanuj coś przyjemnego, co zrobisz z wielką ochotą.

pomoc psychologiczna w pandemii

Jeżeli pomimo zastosowania powyższych metod nadal nie potrafisz odnaleźć się w nowej rzeczywistości, to skorzystaj z pomocy psychologów z naszej poradni.

Autor: mgr Kamil Rudnicki

Bibliografia

Gambin, M. i in. (2020). Uwarunkowania objawów depresji i lęku uogólnionego u dorosłych Polaków w trakcie epidemii Covid-19 – raport z pierwszej fali badania podłużnego. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.

Heitzman, J., Wpływ pandemii COVID-19 na zdrowie psychiczne. W: Psychiatria Polska 2020, 54(2).

WHO, przekład i tłumaczenie Pużyński S. i Wciórka J. (red.). (2008). Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych – X Rewizja. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne “Vesalius”.

Książki psychologiczne - recenzje

Hygge – „Duński przepis na szczęście”

„Duński przepis na szczęście” Alexander Jessica, Sandahl Iben DissingAutor: Joanna Szlasa   Kilka lat temu świąt zachłysnął się tajemniczo brzmiącym pojęciem hygge. Wtargnęło ono szturmem

Czytaj więcej »